هیستروسکوپی یکی از روش های تشخیصی و درمانی پیشرفته در حوزه بیماری های زنان است که با بهره گیری از یک ابزار نازک و انعطاف پذیر به نام هیستروسکوپ انجام می‌شود. این روش به پزشک امکان می‌دهد تا به طور مستقیم داخل حفره رحم را مشاهده کرده و اختلالات احتمالی را بررسی یا درمان کند. هیستروسکوپی برای ارزیابی دقیق تر علائمی مانند خونریزی های غیرطبیعی رحمی، ناباروری یا مشکلات مربوط به دیواره رحم مورد استفاده قرار می‌گیرد. از آنجایی که این تکنیک کم تهاجمی است، در بسیاری از موارد جایگزین مناسبی برای جراحی های باز رحم به شمار می‌رود و با درد و عوارض کمتر، دوران نقاهت کوتاه تری نیز دارد.
انواع هیستروسکوپی
هیستروسکوپی به‌طور کلی به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود که در ادامه این دو مورد را توضیح خواهیم داد.
هیستروسکوپی تشخیصی
در این روش، پزشک از هیستروسکوپ برای مشاهده داخل رحم و بررسی مشکلات احتمالی مانند پولیپ، فیبروم، چسبندگی، یا ناهنجاری های ساختاری استفاده می‌کند. این نوع هیستروسکوپی در مطب یا کلینیک و بدون نیاز به بیهوشی انجام می‌شود و بیشتر جنبه بررسی و ارزیابی دارد.
برای درمان به یک متخصص هیسترسکوپی نیازمندی که با مهارت بتواند مشکلات رحمی شما را بررسی کند؟ پیشنهاد ما دکتر مژگان جامعی است. ایشان دارای گواهینامه فلوشیپ ۶ ماهه دوره هیستروسکوپی و لاپاروسکوپی از انجمن علمی جراحی های کم تهاجمی زنان ایران و گواهینامه دوره زیبایی زنان (Feminine Rejuvenation) از انستیتو لیزر امریکا (National Laser Institute) می باشد
هیستروسکوپی درمانی
در صورتی که در حین هیستروسکوپی تشخیصی مشکلی شناسایی شود، پزشک بلافاصله یا در جلسه ای جداگانه هیستروسکوپی درمانی را انجام می‌دهد. در این روش، ابزارهای ویژه ای از طریق هیستروسکوپ وارد رحم می‌شوند تا مشکلاتی مانند برداشتن پولیپ، فیبروم، رفع چسبندگی ها یا اصلاح ناهنجاری های رحمی برطرف گردد. این نوع هیستروسکوپی در اتاق عمل و تحت بیهوشی انجام می‌شود.
نحوه انجام هیستروسکوپی
برای انجام هیستروسکوپی، بیمار روی تخت معاینه زنان دراز می‌کشد و پاها در رکاب قرار می‌گیرد. ابتدا پزشک ناحیه واژن و دهانه رحم را ضدعفونی کرده و در صورت نیاز از بی حسی موضعی یا بیهوشی سبک استفاده می‌کند. سپس ابزاری به نام اسپکولوم برای باز نگه داشتن واژن وارد می‌شود تا پزشک بتواند دهانه رحم را مشاهده کند.
در مرحله بعد، هیستروسکوپ لوله نازک و دارای دوربین نوری به آرامی از طریق دهانه رحم وارد رحم می‌شود. برای بهتر دیدن داخل رحم، مایع یا گاز مخصوصی مانند سالین یا دی‌اکسید کربن از طریق هیستروسکوپ به درون رحم تزریق می‌شود تا دیواره‌های رحم از هم باز شوند. پزشک از طریق مانیتور، فضای داخلی رحم را مشاهده کرده و در صورت لزوم نمونه برداری یا اقدامات درمانی را انجام می‌دهد. کل این فرآیند بین ۱۰ تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد .
دلایل انجام هیستروسکوپی رحم
هیستروسکوپی یک روش دقیق برای بررسی و درمان مشکلات داخل رحم است و در شرایط مختلفی از سوی پزشک توصیه می‌شود. از جمله مهم ترین دلایل انجام این روش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- بررسی علت خونریزی‌های غیرطبیعی رحم، به‌ویژه در زنانی که در دوران پیش از یائسگی یا پس از یائسگی دچار خونریزی می‌شوند.
- تشخیص و درمان پولیپ ها یا فیبروم های رحم که موجب خونریزی یا ناباروری می‌شوند.
- بررسی علل ناباروری یا سقط های مکرر، از جمله شناسایی ناهنجاری های ساختاری رحم مانند سپتوم یا چسبندگی‌ها سندرم آشرمن.
- خارج کردن جسم خارجی مانند بقایای آی یو‌دی یا باقی مانده های جفت پس از زایمان یا سقط.
- نمونه‌برداری یا بیوپسی از بافت داخل رحم برای بررسی های پاتولوژیک.
- ارزیابی و آمادگی قبل از انجام برخی جراحی های رحمی یا قبل از لقاح مصنوعی .
- هیستروسکوپی با فراهم کردن دید مستقیم از داخل رحم، امکان تشخیص دقیق و درمان سریع بسیاری از مشکلات زنان را فراهم می‌کند.
هیستروسکوپی چه عوارضی برای خانم ها دارد؟
هیستروسکوپی به طور کلی یک روش ایمن و کم تهاجمی محسوب می‌شود، اما مانند هر روش پزشکی با عوارضی همراه است، هرچند این عوارض نادر هستند. برخی از عوارض احتمالی عبارتند از:
- احساس درد یا گرفتگی شکم شبیه به درد قاعدگی، که خفیف است و با داروهای مسکن قابل کنترل می‌باشد.
- خونریزی یا لکه‌بینی خفیف واژینال تا چند روز پس از انجام هیستروسکوپی طبیعی است.
- عفونت لگنی یا رحمی که با علائمی مانند تب، ترشحات غیرطبیعی واژن یا درد شدید همراه است و نیاز به درمان دارد.
- سوراخ شدن رحم که در هیستروسکوپی های درمانی و در موارد خاص اتفاق می‌افتد.
- واکنش به داروی بی حسی یا بیهوشی در صورت استفاده از آن.
اگرچه بروز این عوارض نادر است، اما آگاهی از آن ها به بیماران کمک می‌کند تا در صورت مشاهده علائم غیر طبیعی، سریعا با دکتر مژگان جامعی خود مشورت کنند.
بیشتر بخوانید: سندروم تخمدان پلی کیستیک چیست؟
مناسب ترین زمان برای انجام هیستروسکوپی
بهترین زمان برای انجام هیستروسکوپی در روزهای ابتدایی پس از پایان قاعدگی است، یعنی بین روزهای ۶ تا ۱۲ سیکل قاعدگی در زنان با سیکل منظم ۲۸ روزه. در این زمان، پوشش داخلی رحم نازک تر است و دید پزشک به داخل حفره رحم واضح تر خواهد بود؛ به همین دلیل احتمال تشخیص دقیق مشکلات افزایش می‌یابد. برای زنانی که یائسه شده‌اند یا قاعدگی منظمی ندارند، زمان انجام هیستروسکوپی بر اساس شرایط و نظر پزشک تعیین می‌شود. همچنین در برخی شرایط اضطراری یا درمانی، ممکن است هیستروسکوپی بدون توجه به زمان سیکل قاعدگی انجام شود.
هیستروسکوپی بر درمان ناباروری تاثیر دارد؟
هیستروسکوپی یکی از ابزارهای مهم و مؤثر در ارزیابی و درمان علل ناباروری در زنان است. با این روش، پزشک به‌صورت مستقیم داخل رحم را مشاهده کرده و مشکلات ساختاری‌ای مانند سپتوم رحم ، پولیپ، فیبروم یا چسبندگی های داخل رحمی را شناسایی و در صورت نیاز، همزمان درمان کند. وجود این اختلالات مانع لانه گزینی صحیح جنین شده و احتمال بارداری را کاهش می‌دهد.
علاوه بر این، انجام هیستروسکوپی قبل از روش های کمک باروری مانند لقاح آزمایشگاهی (IVF) شانس موفقیت را افزایش می‌دهد؛ چرا که با اصلاح محیط داخل رحم، شرایط برای لانه گزینی بهتر فراهم می‌شود. بنابراین، در بسیاری از موارد، هیستروسکوپی به عنوان بخشی از بررسی ها و درمان ناباروری توصیه می‌شود و تاثیر مثبتی در روند بارداری دارد.