افتادگی رحم، مشکلی که شاید در ابتدا بی‌صدا باشد اما کم‌کم با نشانه‌هایی آزاردهنده خودش را نشان می‌دهد. آیا تا به حال احساس سنگینی در لگن داشته‌اید؟ یا هنگام عطسه، ناگهان حس فشار در ناحیه پایین‌تنه را تجربه کرده‌اید؟ شاید فکر کنید این نشانه‌ها موقتی هستند، اما ممکن است بدن شما از یک اختلال مهم خبر می‌دهد: پرولاپس رحم. در این مطلب، به‌طور کامل و علمی بررسی می‌کنیم افتادگی رحم چیست، چرا رخ می‌دهد، چگونه آن را تشخیص دهیم و چه راه‌هایی برای درمان و حتی پیشگیری از آن وجود دارد.
افتادگی رحم چیست؟
افتادگی رحم زمانی اتفاق می‌افتد که عضلات و رباط‌های نگهدارنده‌ی رحم در ناحیه لگن تضعیف می‌شوند. در نتیجه، رحم از موقعیت اصلی خود پایین می‌آید و ممکن است به داخل واژن یا حتی بیرون از آن بلغزد. این عارضه اغلب در بانوانی که زایمان طبیعی متعدد داشته‌اند یا به سن یائسگی رسیده‌اند، شایع‌تر است.
علت افتادگی رحم چیست؟
ضعیف شدن عضلات کف لگن اصلی‌ترین دلیل افتادگی رحم است. دلایل مختلفی می‌توانند در این ضعف نقش داشته باشند، از جمله:
- زایمان طبیعی به‌ویژه زایمان‌های متعدد یا سخت
- بارداری با نوزادان درشت جثه
- یائسگی و کاهش سطح هورمون استروژن
- یبوست مزمن یا زور زدن هنگام اجابت مزاج
- سرفه‌های مزمن، برونشیت یا آسم
- بلند کردن مکرر اجسام سنگین
- اضافه‌وزن یا چاقی
- سابقه خانوادگی یا جراحی‌های لگنی
اگر با علائم افتادگی رحم روبه‌رو هستید و به دنبال راهکاری موثر و علمی برای درمان آن می‌گردید، دکتر مژگان جامعی با تخصص و تجربه گسترده در حوزه زنان، زایمان و نازایی، یکی از بهترین انتخاب‌ها برای شماست. با بهره‌گیری از جدیدترین روش‌های درمانی غیرجراحی و جراحی، دکتر جامعی تاکنون به بهبود وضعیت بسیاری از بیماران کمک کرده است. همین حالا برای مشاوره تخصصی و شروع روند درمان، نوبت خود را رزرو کنید و قدمی موثر برای سلامت و کیفیت زندگی‌تان بردارید.
علائم افتادگی رحم
پرولاپس بسته به شدت آن ممکن است هیچ نشانه‌ای نداشته باشد یا علائم قابل‌توجهی ایجاد کند. برخی از شایع‌ترین علائم عبارت‌اند از:
بیشتر بخوانید: تخمدان پلی کیستیک
- احساس سنگینی یا فشار در ناحیه لگن
- بیرون‌زدگی بافت از دهانه واژن
- درد در شکم، کمر یا لگن
- بی‌اختیاری ادرار یا نشت ادرار
- احساس دفع ناقص ادرار یا مدفوع
- ناراحتی هنگام رابطه جنسی
- مشکل در استفاده از تامپون
- یبوست مداوم
نکته: این علائم معمولا در پایان روز یا پس از ایستادن طولانی‌مدت، شدیدتر می‌شوند.
مراحل افتادگی رحم
متخصصان افتادگی رحم را به چهار مرحله تقسیم می‌کنند:
- مرحله اول: رحم کمی به داخل واژن حرکت می‌کند.
- مرحله دوم: رحم تا نزدیکی دهانه واژن پایین می‌آید.
- مرحله سوم: رحم بخشی از واژن را بیرون می‌زند.
- مرحله چهارم: رحم کاملا از واژن خارج می‌شود.
برخی از زنان ممکن است سال‌ها در مرحله اول بمانند بدون اینکه پیشرفت کنند، اما در مواردی پیشرفت تا مرحله چهارم نیز دیده می‌شود.
از کجا بفهمیم دچار افتادگی رحم شده‌ایم؟
تشخیص افتادگی رحم در مراحل اولیه دشوار است، اما در صورت مشاهده علائم زیر، بهتر است حتماً به پزشک مراجعه کنید:
احساس فشار، سنگینی یا پر بودن در لگن – درد مبهم در کمر یا لگن – ناراحتی هنگام رابطه جنسی – خروج بافت رحمی از واژن – یبوست یا مشکل در دفع ادرار – فوریت در ادرار یا احساس تخلیه ناقص – ناتوانی در قرار دادن تامپون
این علائم ممکن است در حالت ایستاده یا بعد از فعالیت زیاد تشدید شوند.
چه مشکلاتی همراه افتادگی رحم ایجاد می‌شود؟
ضعیف شدن عضلات کف لگن تنها روی رحم تاثیر نمی‌گذارد؛ سایر اندام‌های لگنی نیز ممکن است درگیر شوند، از جمله:
- سیستوسل (افتادگی مثانه): مثانه به داخل واژن فشار می‌آورد.
- رکتوسل (افتادگی راست‌روده): رکتوم به داخل واژن برآمده می‌شود.
- انتروسل: بخشی از روده باریک به دیواره واژن فشار وارد می‌کند.
چه کسانی در معرض خطر بیشتر افتادگی رحم هستند؟
افتادگی رحم بیشتر در افرادی دیده می‌شود که شرایط زیر را تجربه کرده‌اند:
زایمان‌های طبیعی متعدد – یائسگی و کاهش سطح استروژن – جراحی‌های لگنی یا هیسترکتومی – سابقه خانوادگی پرولاپس – سبک زندگی کم‌تحرک یا اضافه‌وزن شدید
چگونه افتادگی رحم تشخیص داده می‌شود؟
پزشک با معاینه لگنی می‌تواند وضعیت رحم را بررسی کند. برای این کار از ابزار اسپکولوم استفاده می‌شود تا واژن باز شده و داخل آن به‌خوبی قابل مشاهده باشد. همچنین پزشک ممکن است از شما بخواهد سرفه کنید یا زور بزنید تا میزان افتادگی مشخص شود.
درمان افتادگی رحم بدون جراحی یا با جراحی؟
بسته به شدت افتادگی، سن، وضعیت سلامت عمومی و برنامه بارداری آینده، درمان افتادگی رحم می‌تواند متفاوت باشد:
روش‌های غیرجراحی
- ورزش کگل (Kegel) برای تقویت عضلات کف لگن بسیار موثر است. عضلات را مثل زمان نگه‌داشتن ادرار، سفت کرده و چند ثانیه نگه دارید. این تمرین را روزانه ۳–۴ نوبت، هر بار ۱۰ مرتبه انجام دهید.
- پساری (Pessary): وسیله‌ای کوچک که در واژن قرار می‌گیرد تا رحم را در جای خود نگه دارد.
درمان‌های جراحی
- هیسترکتومی: برداشتن کامل رحم از طریق واژن یا شکم. این روش در موارد شدید یا زمانی که بیمار قصد بارداری ندارد، انجام می‌شود.
- ترمیم بافت‌های حمایتی لگن: در این روش رباط‌ها و عضلات تضعیف‌شده تقویت می‌شوند.
چگونه از افتادگی رحم پیشگیری کنیم؟
با رعایت چند نکته ساده می‌توان از بروز این عارضه پیشگیری یا پیشرفت آن را متوقف کرد:
- حفظ وزن مناسب
- ترک سیگار و درمان سرفه‌های مزمن
- پیشگیری از یبوست با مصرف فیبر و مایعات کافی
- اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین
- انجام منظم تمرینات تقویت عضلات لگن (مانند تمرینات کگل)
نتیجه‌گیری
پرولاپس مشکلی رایج در میان بانوان، به‌ویژه در سنین بالاتر است، اما خوشبختانه روش‌های متنوعی برای کنترل و درمان آن وجود دارد. نادیده گرفتن علائم می‌تواند کیفیت زندگی شما را کاهش دهد، اما تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، به شما کمک می‌کند تا بدون نگرانی به زندگی روزمره خود ادامه دهید.